FOMO Festival

Een festival als onderzoeksmiddel. Klinkt als een onmogelijke combinatie? Toch is het dat niet. Want op deze manier komt onderzoeks- en ontwerpbureau cocosmos dicht bij de mensen waarover ze meer wil weten: jongvolwassenen tussen de 16 en 23 jaar. In opdracht van gemeente Eindhoven peilt cocosmos zo al een aantal jaren op rij hoe het staat met deze doelgroep. Wat hebben ze nodig om op eigen benen te staan? Hoe zit het met hun financiële veerkracht? En hoe blijven ze weerbaar in de digitale wereld?

FOMO Festival is geen muziekfestival, met bands op stages. Het is een open evenement in het centrum van Eindhoven, met als festivalhart vier containers met daarop de letters F/O/M/O, die staan voor Fear Of Missing Out. In iedere container is een challenge die deelnemers uitdaagt tot nadenken en prikkelt om uit te drukken hoe iets écht zit. Fijn voor jongvolwassenen: het geeft zelfinzicht en het is prettig als iemand serieus naar jouw verhaal luistert. Gemeente Eindhoven gebruikt de inzichten voor verschillende zaken, zoals het (her)schrijven van beleid en het toekennen van subsidies voor passende ondersteuning voor deze doelgroep.

Onderzoeks- en ontwerpbureau cocosmos is gespecialiseerd in cocreatie en onderzoek bij maatschappelijke vraagstukken. Het bureau werkt vanuit de visie dat bewoners, ondernemers en bezoekers samen de stad maken. Met hun creatieve onderzoeksaanpak creëren de ontwerpers van cocosmos ervaringen en interventies waar ze (latente) wensen en behoeften van mensen mee naar boven halen. Want wat mensen zeggen is vaak iets anders dan wat mensen doen. Op deze manier komen ze tot nieuwe inzichten en halen ze verborgen behoeftes boven. Resultaten die ze vervolgens op een creatieve, prikkelende manier overbrengen op hun opdrachtgevers, of andere partijen die over de inzichten moeten weten. Zoals in deze case met een fysieke waaier aan inzichten en acties rondom jongvolwassenen, vergelijkbaar met een kleurenwaaier bij een verfwinkel. De inzichten en adviezen zijn kort en praktisch, zodat beleidsmakers er meteen mee aan de slag kunnen.

Kijk voor meer informatie op cocosmos.nl.

Opgesloten op je eigen kamer. Eenzaamheid, het ontbreken van sociale interactie. Thuisonderwijs. Niet op stap, niet hangen in het park, geen concerten en festivals. De coronapandemie was voor iedereen pittig. Maar voor jongvolwassenen gold dat misschien nog wel meer. De wereld stond even helemaal stil, juist in die belangrijke periode waarin voor deze groep het ontdekken en ontwikkelen van hun eigen identiteit en zelfstandigheid centraal staat. In 2022 lieten we de pandemie achter ons en gemeente Eindhoven vroeg zich af: de jeugd heeft het zwaar gehad, hoe gaat het nu? En, belangrijker nog: wat kan de gemeente voor deze doelgroep doen? Gemeente Eindhoven schakelde onderzoeks- en ontwerpbureau cocosmos in voor het onderzoek. In eerste instantie eenmalig, maar inmiddels doen ze al drie jaar op rij onderzoek met het FOMO Festival om de vinger aan de pols te houden bij jongvolwassenen.

Het idee
Als we onderzoek doen naar jongvolwassenen, dan moeten we náást die jonge mensen staan. Alleen dan bereik je hen en hoor je echt wat er speelt. Vanuit dat idee startte cocosmos het onderzoek. In overleg met gemeente Eindhoven kozen ze voor een doelgroep tussen de 16 en 23 jaar. Voor jongeren tot en met 15 jaar is er van alles te doen, bijvoorbeeld via jeugdwerk. Maar voor jongvolwassenen vanaf 16 is er veel minder. Zij zijn meestal ook kritischer op wát ze doen.

Hoe bereik je jongvolwassenen het best? cocosmos stelde die vraag aan studenten Industrial Design van de TU/e. Deze studenten vielen zélf in de doelgroep en wisten dus precies waar ze het over hadden. De samenwerking startte met een vooronderzoek. Samen met studenten ontwikkelde cocosmos een stalen frame met daarin bijvoorbeeld vier op een rij (waar geef jij je geld aan uit?) of prikkelende stellingen. Het frame reisde met de onderzoekers door de verschillende wijken van Eindhoven. Met de interventies en stellingen prikkelden ze Eindhovense jongvolwassenen om hun gedachten te delen over zaken als geld, opleiding, werken en zelfstandigheid. Het stalen frame stond steeds een periode in een wijk. Daardoor werd het bijna een soort hangplek, waar jongvolwassenen hun struggles en dromen deelden.

De resultaten van het vooronderzoek lieten zien dat er één onderwerp is dat alle jongvolwassenen bezighoudt, misschien nog wel meer dan voor corona: keuzes maken. Of het nu gaat om opleiding, geld (of sparen) of de manier waarop je je tijd inzet. Het besef is: de keuzes die ik maak zijn belangrijk, en daardoor ook lastig. Want wat is nu de juiste keuze? Om te ontdekken hoe die keuzestress er dan precies uitziet, ontwikkelde cocosmos samen met de studenten van TU/e een creatief onderzoeksmiddel, namelijk: een festival.

Uit het onderzoek kwam dus duidelijk naar voren dat veel jongvolwassenen keuzestress hebben. Maar hoe ziet die keuzestress eruit? Om dat verder uit te diepen, moet je méér jongvolwassenen spreken. Met een onderzoek, maar dan niet met traditionele vragenlijsten of panelgesprekken. Zo ontstond het plan voor FOMO Festival. FOMO staat voor Fear Of Missing Out, en sluit mooi aan op de uitdaging van het maken van (de juiste) keuzes. En een festival, zo midden in de stad, is een manier om een diversiteit aan Eindhovense jongvolwassenen te bereiken.

Hoe zorg je er nu voor dat je op een festival voldoende nuttige data verzamelt? cocosmos ontwikkelde een concept van vier gesloten containers, met in ieder een interventie. Omdat de containers gesloten zijn, prikkelen ze de nieuwsgierigheid: wat zit daarin? In iedere container zit een challenge, die linkt aan het thema van die editie. Crewleden sluiten qua leeftijd en diversiteit goed aan op de doelgroep van het festival. Dat zorgt voor herkenning en het zorgt ervoor dat jongvolwassenen sneller meedoen en zich openstellen. In sommige containers is een jongvolwassene zonder crewlid, en in weer een ander is een groepsgesprek. cocosmos kiest bewust voor verschillende methoden: wanneer je alleen bent, daag je jezelf uit om na te denken over je eigen keuzes. In een groepsgesprek met anderen kom je juist weer sneller op nieuwe standpunten.

Ieder festival zoomt in op een thema. De eerste editie van FOMO, in 2022, ging over op eigen benen staan. In 2023 was dat financiële veerkracht en in 2024 digitale weerbaarheid. cocosmos bepaalt de thema’s samen met gemeente Eindhoven.

Van overkoepelend thema naar specifieke interventies en challenges op het festival: hoe kom je daar? Voorafgaand aan ieder festival doet cocosmos samen met studenten van TU/e en het jonge festivalteam vooronderzoek. Zo legt het onderzoeksteam belangrijke topics binnen een thema bloot. Daarover las je hierboven, onder het kopje ‘het idee’.

De challenges die ze hier vervolgens aan koppelen, voldoen aan minimaal twee criteria. Ze zijn aantrekkelijk voor de doelgroep én ze leiden tot onderzoeksdata. In de challenges zit een vaste volgorde: elke deelnemer begint bij de eerste container en eindigt bij de laatste. Bijvoorbeeld: bij het thema financiële veerkracht ging de eerste challenge over je ‘money mindset’, en hoe je daaraan komt. Veel jongvolwassenen gaven aan dat ze zelf tot hun perceptie van geld waren gekomen. Een challenge later op het festival ging over de waarheden over geld die je kent. Zo bleek dat ouders toch – anders dan de deelnemers zelf dachten – best veel invloed hadden op de kijk van jongvolwassenen op geld.

Een ander voorbeeld uit de editie in 2024, over digitale weerbaarheid. In de eerste challenge denken deelnemers na over hun telefoongebruik: hoeveel tijd besteden ze eraan? Doen ze het meer dan hun vrienden? Wat vinden ze van hun telefoongebruik? Kunnen ze ook zonder? Na deze eerste challenge volgt een blok met kluisjes waarin jongvolwassenen hun telefoon voor even achterlaten. In de volgende container reflecteren ze op verschillende manieren op hun digitale gedrag. Belangrijk: deelnemers weten dat ze onderdeel zijn van onderzoek. Een belangrijk kenmerk van ontwerpend onderzoek is dat je als onderzoeker transparant bent over je bedoelingen.

Na iedere festivaleditie bundelt en analyseert cocosmos alle resultaten. De uitkomsten zet het bureau vervolgens in een kaartenset, vergelijkbaar met een kleurenwaaier bij een verfwinkel. Hierop staan kort en bondig de belangrijkste resultaten, plus vertalingen naar de praktijk. Zo bleek dat deelnemers in deze leeftijdscategorie de term ‘jongvolwassene’ prettiger vinden dan ‘jongere’. En dat jongvolwassenen het erg waarderen wanneer gemeente Eindhoven naar hen te luistert (ze weten dat de gemeente opdrachtgever is voor het festival). Er zijn ook complexere adviezen. Tijdens de editie in 2023 over financiële veerkracht bleek het belang van al blunderend financieel volwassen worden. Door zakgeld of inkomsten van een eerste baantje leren jongvolwassenen omgaan met geld. Maar wat als ouders geen zakgeld kunnen geven? Deze jongvolwassenen staan dan op achterstand. Kan de gemeente hen ondersteunen met een tientje per maand om te experimenteren met en leren over geld? In theorie klinkt dat nuttig, maar in praktijk is dat lastig uitvoerbaar.

Gemeente Eindhoven en andere stakeholders krijgen jaarlijks de ‘waaiers’ met resultaten van het FOMO Festival van dat jaar. De waaiers kunnen ze kwijt in een kleine versie van de container die zo kenmerkend is voor het festival. Zo verdwijnen de resultaten niet in een la, maar staan ze bij ambtenaren en medewerkers op de kast of het bureau.