Arabidopsis Symphony

De AR-installatie van Fillip Studios tovert het Wilhelminaplein in hartje Eindhoven om in een oerwoud van planten. Virtueel dan. Een zuil op het plein nodigt bezoekers uit om hun telefoon uit hun broekzak te halen en de QR-code te scannen. Op het plein verschijnen planten, waar je doorheen kunt lopen. Kom je dichter bij een bepaalde plant, dan hoor je de tonen en de melodie die bij deze plant horen harder. Loop weg en benader een andere plant, en je hoort weer een heel ander geluid.

De klanken in Arabidopsis Symphony zijn gebaseerd op echte data over fysiologische processen in de Arabidopsis Thaliana, ofwel Zandraket. Denk aan wijzigingen in genen, hormonen en groei. De data is afkomstig van Wageningen University, dat veel onderzoek doet naar dit plantje. Iedere symfonie is uniek: als je ‘s ochtends luistert, hoor je iets anders dan ‘s avonds. Regent het, of is het juist zonnig? Ook dat is van invloed op de muziek. Want net zoals een echte plant, reageert de AR-installatie op invloeden van buitenaf.

Over Fillip Studios

Fillip Studios bestaat uit Roos Meerman en Tom Kortbeek. Met hun kunst en design willen ze impact maken via verwondering. Arabidopsis Symphony is daar een goed voorbeeld van. Doordat mensen via een muzikale vertaling naar planten luisteren, gaan ze misschien ook anders naar de (groene) wereld om hen heen kijken.

Roos heeft een achtergrond in productdesign, Tom in theater en muziek. De projecten van Fillip Studios bevinden zich vaak op het snijvlak daarvan. Ook richtte Fillip Studios in 2020 Pi Lab op, een samenwerking tussen onder meer Technical University of Eindhoven, Delft University of Technology en BASF Forward AM. Doel van het lab is uitwisseling creëren tussen kunst & design en wetenschap & techniek. Een wetenschappelijke vondst kan leiden tot een uniek kunstwerk, maar ook andersom: een artistiek experiment kan aanleiding zijn voor wetenschappelijk/technisch onderzoek en daardoor bijvoorbeeld een innovatieve oplossing bieden in de gezondheidszorg.

Ga voor meer informatie naar fillipstudios.com.

De aanleiding

Het idee voor Arabidopsis Symphony ontstond in 2017, vanuit de vraag: hoe kunnen we de interactie tussen mensen en hun groene omgeving via kunst versterken? Met Arabidopsis Symphony gebruikt Fillip Studios muziek om de bezoeker/gebruiker het dynamische leven van een plant te laten ervaren. Door de verwondering die ontstaat, verandert je perspectief op het leven van de plant. Lees je over het complexe plantenleven, dan weet je het misschien, maar als je het ervaart, ga je het pas echt begrijpen.

In Wageningen leefde een soortgelijk idee. Plantenfysioloog Sander van der Krol zocht naar een manier om zijn kennis over planten met een breder publiek dan alleen wetenschappers te delen. Sander is in het bijzonder gespecialiseerd in genen en hormonen van planten. Met name over de Arabidopsis Thaliana weet hij veel. Vanwege specifieke eigenschappen (groeit snel, korte levenscyclus) is dit plantje goed bruikbaar voor wetenschappelijk onderzoek. Sander werkt vooral met lange Excel-sheets vol data. Maar als hij die cijfers ziet, beginnen zijn ogen te glinsteren. Hij ziet de wereld die achter die data schuilgaat. Dat gevoel moeten meer mensen leren kennen, was zijn idee.

Via de Bio Art & Design award kwamen Sander van der Krol en Fillip Studios met elkaar in contact. Samen ontwikkelden ze een manier om plantdata om te zetten in muziek. Ook experimenteerden ze met hun eerste uitkomsten op de campus van Wageningen University.

Het doel was om uiteindelijk op basis van de plantdata een muziekstuk te componeren voor een symfonieorkest, en daarmee de wereld rond te touren. De coronapandemie gooide roet in het eten. In coproductie met Dutch Design Foundation ontwikkelde Fillip Studios een nieuw idee voor een AR-installatie die vanaf de Dutch Design Week langere tijd in Eindhoven blijft staan, en daarna de wereld over reist.

Over het proces

Het idee
Hoe vertaal je fysiologische processen van een plantje naar muziek? Door fysiologie en muziek naast elkaar te leggen, ontdekten Tom Kortbeek en wetenschapper Sander van der Krol al snel overlap tussen de twee gebieden. Het klokgen, om een voorbeeld te noemen, zorgt ervoor dat een plant ‘weet’ wanneer het dag of nacht is. Dat zorgt voor een soort pulserend fenomeen, vergelijkbaar met het ritme in een muzikale compositie. Zo kwamen ze tot nog veel meer overeenkomsten, die Tom vertaalde naar geluiden.

Om hun uitkomsten te testen bij een publiek, ontwikkelde Fillip Studios een soort dj-tafel. Een enorm mengpaneel met schuifjes, met daarbij namen als ‘Rosette’, ‘HY5’ of ‘TOC1’: de namen van de bijbehorende genen en hormonen. Studenten, medewerkers en bezoekers van Wageningen University componeerden met het mengpaneel hun eigen lied (video op YouTube). De reacties waren positief: het verhaal sprak aan en maakte de plantwetenschap een stuk toegankelijker. Op basis van dezelfde muzikale componenten creëerde Fillip Studios vervolgens een muziekstuk voor een strijkorkest, dat diende als opening van het InScience, International Science Film Festival Nijmegen. Later kwam daar een muziekstuk voor een symfonieorkest bij. Toen door corona het wereldwijd toeren met Arabidopsis Symphony niet meer kon, sloeg Fillip Studios de handen ineen met Dutch Design Foundation.

Het plan
Fillip Studios wil, net als wetenschapper Sander van der Krol, het muzikale verhaal van Arabidopsis Thaliana onder de aandacht brengen bij een breed publiek. Daarvoor is de openbare ruimte het meest geschikt. Passanten lopen dan spontaan tegen een werk aan. Zo ontstond het plan om een installatie te maken voor het Wilhelminaplein in Eindhoven: een redelijk grauw plein in de binnenstad. De komende jaren vergroent Eindhoven steeds verder, en Arabidopsis Symphony sluit mooi bij die visie aan. Wat de ontwerpers betreft, laat het werk mensen op een andere manier kijken naar de groene omgeving om hen heen.

Eindhoven Design District financiert een deel van het plan. Voor het overige deel sloten verschillende cultuurfondsen zich aan. Na Eindhoven reist Arabidopsis Symphony verder, en festivals betalen vaak ook voor de installatie. Ook Wageningen University is partner van Arabidopsis Symphony. Zij investeerden vooral in kennis en tijd.

De uitvoering

Op het Wilhelminaplein in Eindhoven staat vanaf Dutch Design Week 2022 een manshoge zuil. Mensen die passeren, worden nieuwsgierig en gaan naar de installatie. Daarop staat een QR-code. Ze scannen de code met hun telefoon en voilà: er verschijnt een hele nieuwe wereld voor hen. Een oerwoud van planten is te zien op het plein. En er klinkt muziek. Hoe dichter je een plant nadert, hoe harder de muziek. Als je verder loopt, veranderen de klanken. De fysiologische processen van de planten om je heen zijn nu letterlijk hoorbaar.

De AR-app, ontwikkeld door Superposition, laat mensen door hun eigen muziekstuk lopen. Het pad dat je bewandelt, bepaalt de muziek die je hoort. Ook de weersomstandigheden en het tijdstip zijn van invloed op wat je hoort. Elke dag is anders, elk muziekstuk is uniek. De data hiervoor worden 's nachts verzameld uit de lokale weersvoorspelling voor de komende dag. Een plant reageert daardoor op regen, op zon, of op duisternis. Ook kun je inzoomen op het plantenleven en de muzikale details.Na afloop van Dutch Design Week blijft de installatie nog een aantal maanden in Eindhoven. Daarnaast reist Arabidopsis Symphony alsnog de wereld over, naar onder meer Wenen, Barcelona, San Diego, Atlanta en Anchorage.